ZO MAAK JE EEN GEWELDIGE FOTO VAN DE ZONSONDERGANG

Ik kan een geweldige zonsopkomst of zonsondergang niet weerstaan. Ik verlang enorm naar de geweldige kleuren die het begin en einde van de dag markeren. Maar om eerlijk te zijn: van foto's van zonsondergang gaan er dertien in een dozijn. Hoe zorg je ervoor dat de jouwe zich onderscheidt van de rest? Hier zijn wat tips waarmee ik succes boek.

Ik trof deze zorgvuldig samengestelde stapel aan terwijl ik een zonsondergang fotografeerde en besloot om die als mijn belangrijkste aandachtspunt te gebruiken. Hoe indrukwekkend deze zonsondergang ook was, hij leverde op zichzelf geen goede foto op.

HET GAAT NIET OM DE ZONSONDERGANG

Prachtige zonsondergangskleuren zijn zonder meer aantrekkelijk, maar ze zijn niet genoeg om de interesse van je kijker vast te houden. Zie een zonsondergang als achtergrond voor je foto. Wat je vóór die kleuren plaatst, is het belangrijkste.

Dat je op een geweldige plek bent, betekent niet dat je een geweldige foto krijgt. Zet twintig fotografen op een strand bij zonsondergang en je krijgt ten minste twintig verschillende variaties van het einde van de dag. Sommige goed, andere helemaal niet. Een goede foto vereist tijd, een goed inzicht in composities én een creatieve vonk.

WAT IS HET (AANDACHTS)PUNT?

Jouw foto van een zonsondergang onderscheidt zich van die van anderen door het aandachtspunt. Het concept is vrij eenvoudig: neem iets op in je foto dat de aandacht van de kijker trekt en het een tijdje vasthoudt. Bij de meeste foto is het iets dat al op die locatie aanwezig is: een stuk drijfhout, een interessante rots, het silhouet van een boom of gebouw, mensen die op een strand lopen ... (je begrijpt het vast al)

De ondergaande zon draagt zeker bij aan dit beeld, maar de scheuren in de rotsen vormen het belangrijkste aandachtspunt. Dankzij een nauwkeurige plaatsing van de camera bevonden de zon, de weerspiegeling en de spleten zich allemaal mooi op één lijn.

VERMIJD AFLEIDINGEN

Zodra je je belangrijkste aandachtspunt hebt bepaald, scan je alle hoeken van de zoeker af om iets te vinden dat de focus kan afleiden. Werk deze afleiding uit je beeld. Je kunt bij afleiding denken aan hekpalen of hoogspanningskabels, mensen of voertuigen, of een ongewenste tak in het frame. Misschien hoef je je camera maar een paar centimeter verplaatsen. In andere gevallen moet je misschien een paar minuten wachten tot de vervelende auto uit de compositie is verdwenen.

JE FOTO INKADEREN

Een natuurlijk kader in je foto kan diepte toevoegen en de aandacht naar je hoofdonderwerp trekken.

Een natuurlijk kader helpt om diepte en iets interessants aan de foto toe te voegen. Ik gebruikte daarnaast de ingebouwde functie voor 'focus stacking' om scherpte in het hele beeld te garanderen – blijf lezen!

EEN STABIELE VERDWIJNING

Zodra de zon ondergaat, is het tijd om het statief neer te zetten. Je betreedt nu het gebied van langere sluitertijden. Mijn OM SYSTEM-camera's hebben uitstekende beeldstabilisatiemogelijkheden en kunnen omgaan met sluitertijden van slechts 1/2 seconde of langer wanneer je uit de hand fotografeert. Ik vertrouw erop dat mijn camera goede resultaten oplevert als ik 'm in mijn hand houd. Toch gebruik ik het statief, want dat dwingt me om te vertragen en me op de compositie te concentreren. Dat is wat er echt toe doet. Natuurlijk komen sommige van de beste kleuren zo'n 15-20 minuten na zonsondergang naar voren, wanneer de lucht merkbaar donkerder is geworden en langere sluitertijden een vereiste zijn.

NEEM DE TIJD

De langere belichtingen die nodig zijn bij zonsondergang kunnen in je voordeel werken. Ik heb de neiging om veel van mijn foto's aan het einde van de dag aan de rand van het water te nemen. Ik gebruik graag langere belichtingen als de golven op het strand breken: zo 'bevriest' het bewegende water en ontstaat de zijdezachte look die veel fotografen aantrekkelijk vinden. Je kunt die look gemakkelijk bereiken met de LiveND-functie. Meestal stel ik deze in op ND64 en gebruik ik een belichting van een halve seconde. Probeer een veel langere belichtingstijd, ergens tussen de 30 en 60 seconden, om een heel andere foto van de zonsondergang te krijgen. Dit levert een schilderachtig effect op bij bewolking, en verandert het water in glas. Je kunt dit bereiken met LiveND, maar je moet misschien ook een grijsfilter op je lens plaatsen als het nog te licht is.

Door LiveND te gebruiken, kon ik een iets langere belichting instellen zonder een echte grijsfilter nodig te hebben

Het gebruik van veel langere belichtingen kan heel andere resultaten opleveren. Ik was niet tevreden over de eerste foto van mijn kleindochter, die ik met een sluitertijd van 1/80 had gemaakt. Ik schakelde de LiveND in en voegde mijn 10-stops grijsfilter toe. Hierdoor ontstond een veel interessanter beeld.

DE KLASSIEKE LANDSCHAPSFOTO

Er zijn allerlei manieren om een foto te maken, maar er gaat maar weinig boven het klassieke landschap met een duidelijke voor- en achtergrond en een object in het midden. Dit type foto bevat meestal ook meerdere onderwerpen. Op de voorgrond staan dan een aantal fijnere details, zoals interessante rotsen, voetafdrukken in het zand of andere kleinere voorwerpen. In het midden is het belangrijkste landschap van de scène te vinden, zoals glooiende heuvels of strand dat zich in de verte uitstrekt. De lucht vormt de achtergrond. Het is bij het fotograferen van een zonsondergang verleidelijk om de lucht het beeld te laten domineren. Daar komt immers al het goede licht vandaan. Ik adviseer je dringend om die verleiding te weerstaan en het beeld zo in te kaderen dat de lucht slechts 1/3, of zelfs minder, van de foto in beslag neemt. Dit dwingt je om interessantere composities te maken met de elementen op de voorgrond. Een manier om de voorgrond dominanter te maken, is door een verticale foto te maken. Veel van mijn favoriete zonsondergangfoto's zijn gemaakt met de camera in de verticale stand.

Hoe mooi deze zonsondergang ook is, ik heb de hoeveelheid lucht op de foto beperkt. Daardoor kon ik me meer concentreren op de directe voorgrond met de wirwar van rotsen aan de kust.

MAXIMALISEER JE SCHERPTEDIEPTE

OM SYSTEM-camera's hebben een aantal rekenfuncties die ik vrij regelmatig in mijn fotografie gebruik. Degene die ik het meest gebruik, zijn 'focus bracketing' en 'focus stacking'. Daarmee kan ik vrij dichtbij komen (op slechts enkele centimeters van het onderwerp op de voorgrond) en met een enkele klik op de ontspanknop een reeks foto's te maken die, wanneer ze worden gestapeld, gegarandeerd scherp beeld opleveren. Dit is iets wat je gewoon niet met één enkele foto kunt doen, hoe klein het diafragma ook is dat je gebruikt.

Het gelaagde gesteente aan de linkerkant van deze foto was slechts een paar centimeter verwijderd van het voorste lenselement. Om de hele foto scherp te hebben, schakelde ik de ingebouwde focus stacking functie in. Er werden in totaal 8 foto's gemaakt. Hoewel de camera de foto's automatisch stapelt, gebruik ik de RAW-foto's Die stapel ik tijdens de nabewerking.

SPEEL MET HET LICHT

We hebben allemaal foto's gezien (en er waarschijnlijk zelf ook een paar gemaakt) waarbij het onderwerp op de voorgrond te donker is of de lucht veel te helder wordt. Dit komt veel voor bij foto's die aan het begin of einde van de dag worden gemaakt. De sensor van de camera kan het verschil in licht tussen de lucht en de grond moeilijk de baas. Gebruik een grijsfilter met verloop (GND) om dit te compenseren. Dit dunne stukje glas verloopt van neutraal grijs aan de bovenkant naar helder aan de onderkant. Het helpt om de lucht donkerder en de voorgrond lichter te maken, waardoor je een veel evenwichtigere belichting krijgt. Ik gebruik meestal een hard grijsfilter met 4 stops, omdat ik voor de meeste van mijn foto's met een vrij rechte horizon te maken heb.

KOM IN DE STEMMING

Een typische foto van een zonsondergang bevat briljante pasteltinten, die meestal ontstaan door cirruswolken op grotere hoogte. Fotograferen onder deze omstandigheden heeft duidelijk iets aantrekkelijks, maar dikkere, laaghangende wolken of mist kunnen veel interessantere en stemmige beelden opleveren. Over het algemeen creëren hogere wolken bij zonsondergang pastelkleuren die vrij lang zichtbaar blijven. Lagere wolken leveren rijkere, donkerdere kleuren op die slechts een paar minuten of zelfs korter te zien zijn.

Donkere luchten kunnen voor een melancholieker resultaat zorgen. Ik heb deze foto opzettelijk onderbelicht om die stemming te benadrukken en gebruikte LiveND om het water te 'bevriezen'.

Mistige ochtenden scheppen in één keer een geweldige sfeer en kunnen tot lang nadat de zon is opgekomen voor zeer aangenaam licht zorgen. Ik gebruikte een EV van -1,3 om de details in de lucht te behouden.

ZOOM IN

Landschapsfotografie is de gemakkelijkste vorm van fotografie. Je hebt alleen maar een camera en groothoeklens nodig. Gooi er een statief en misschien een grijsfilter in en je kunt een aantal geweldige landschapsscènes vastleggen. Hoewel we meestal zonsondergangfoto's met een vrij uitgestrekte hemel willen maken, mag je het nut van een goede telelens (35 mm-equivalent van 300 mm of meer) in je cameratas niet onderschatten.

Telelenzen worden meestal gebruikt voor natuur- of sportfotografie. Het vermogen van deze lenzen om de ruimte te comprimeren en bepaalde kenmerken te vergroten, kan ook van pas komen als je een zonsondergang fotografeert.

Ik maakte deze foto aan boord van een cruiseschip naar Antarctica. De details in de verte konden alleen worden vastgelegd met een lange lens.

LATEN WE WAT SPECIFIEKER WORDEN

Dit zijn de apparaten waarmee ik fotografeer en de instellingen die ik meestal gebruik:

Uitrusting

• OM-SYSTEM OM-1
• M.Zuiko-lenzen: mijn favorieten voor het vastleggen van zonsopgangen en zonsondergangen zijn de M.Zuiko 8-25 mm F4 PRO en de 12-100 mm F4 IS PRO

Instellingen

• Diafragmavoorkeuzemodus
• RAW
• ISO 200 (een lage ISO-waarde zorgt voor een strakkere foto met minder ruis dan een hogere ISO-waarde)
• Diafragma f/6.3 tot f/8, afhankelijk van hoeveel scherptediepte ik wil
• Sluitertijd: bij de diafragmavoorkeuze kiest de camera de sluitertijd. Als de camera een te lange sluitertijd selecteert, bevestig ik 'm op een statief. Meestal wil ik de actie immers niet 'bevriezen' bij dit soort foto's.

TEN SLOTTE

Net als veel dingen in het leven, is een goed eindresultaat afhankelijk van de voorbereidingstijd die je in je project steekt. Een beetje planning en een goed begrip van compositietechnieken dragen veel bij aan foto's waarover je tevreden bent en die de aandacht van anderen trekken.

In de loop der jaren heb ik veel meer slechte foto's van zonsopkomsten of zonsondergangen gemaakt dan goede foto's. Dankzij mijn passie voor het vak en mijn liefde voor het buitenleven, blijf ik zoeken naar de volgende geweldige foto. Zonsopkomsten en -ondergangen zijn er immers elke dag opnieuw.

Uitgelichte producten

• OM SYSTEM OM-1
• M.Zuiko Digital ED 7-14mm F2.8 PRO
• M.Zuiko Digital ED 8-25mm F4.0 PRO
• M.Zuiko Digital ED 12-100mm F4.0 IS PRO
• M.Zuiko Digital ED 150-400mm F4.5 TC1.25X IS PRO