De OM-1: een echte krachtpatser

Olympus lanceerde in 1972 de OM-1. De spiegelreflexcamera werd destijds alom geprezen om het unieke compacte, lichte formaat en de uitgebreide innovatieve mogelijkheden die het concept en ontwerp boden. We zijn nu 50 jaar verder en de OM-1 is terug. De naam is hetzelfde gebleven, maar verder zijn er talloze verschillen. De nieuwe OM-1 draagt nog steeds de naam Olympus, maar is nu ook voorzien van het OM System-logo. Het is de eerste camera die door OM Digital Solutions is gelanceerd.

Ik mocht voorafgaand aan de releasedatum al aan de slag met de OM-1. Er zijn enkele echte ‘wauw’-momenten geweest tijdens het gebruik van de camera. Dit is echter geen officiële beoordeling. Dit is mijn mening over de prestaties van de OM-1, in het bijzonder in vergelijking met eerdere modellen zoals de E-M1 Mark III en de E-M1X.

De vormgeving van de OM-1 is, op enkele kleine aanpassingen na, grotendeels vergelijkbaar met die van de E-M1 Mark III. Dit is de eerste camera die door OM Digital Solutions is geproduceerd en de camera is dan ook voorzien van het OM System-logo.

Ontwerp

De camera voelt heel vertrouwd aan voor een ervaren Olympus-gebruiker zoals ik. De beleving en het gebruik zijn identiek aan die van zijn directe voorloper de OM-D E-M1 Mark III (ik ben er eerlijk gezegd niet rouwig om dat ik die nogal lange naam niet meer hoef in te typen). Nadere inspectie legde echter al snel enkele subtiele veranderingen in het ontwerp van de camera bloot.

De OM-1 is iets groter en zwaarder dan de E-M1 Mark III, een heel klein beetje. De OM-1 weegt 19 gram meer dan zijn voorganger. Dat is ongeveer het gewicht van vier A4-velletjes. Niet echt een opmerkelijk verschil. Een van de belangrijkere verschillen is het ontwerp van de regelaars en de ontspanner. Bij de Mark III bevinden de voorste en achterste regelaars zich op de bovenkant van de behuizing en de ontspanner is gecentreerd in de voorste regelknop. De regelaars zitten bij de OM-1 in de behuizing en steken slechts gedeeltelijk uit. De ontspanner heeft een eigen plekje gekregen vlak boven de voorste regelaar. Dit is hetzelfde als bij de E-M1X. De functieknop en de aan-uitschakelaar bevinden zich op dezelfde plek als bij vorige modellen en alleen de vormgeving is iets veranderd.

De knoppen, schakelaars en regelaars voelen robuust aan en voldoen aan mijn verwachtingen. De OM-1 voelt in het gebruik zelfs nog degelijker aan dan de E-M1 Mark III en dat was al een behoorlijk sterke camera.

Het ontwerp van de regelaar en de ontspanner op de OM-1 is overgenomen van de E-M1X en de behuizing is qua formaat vrijwel identiek aan die van de E-M1 Mark III.

De achterkant van de OM-1 zal vertrouwd aanvoelen voor Olympus-gebruikers. De enige toevoeging bestaat uit een speciale AF-ON-knop.

Voor wat betreft de knoppen aan de achterkant van de camera, er is nu een speciale AF-ON-knop voor mensen die scherpstellen met de knop Terug. Alle andere knoppen bevinden zich op dezelfde plek als bij de Mark III. Het is me wel opgevallen dat ze iets kleiner zijn geworden. Ik ben groot fan van de joystick op de E-M1 Mark III en de E-M1X en die is in een iets kleinere uitvoering ook terug te vinden op de nieuwe OM-1. Die kleinere knoppen vormen bij normaal gebruik geen enkel probleem, maar ik draag ongeveer vijf maanden per jaar winterhandschoenen en dan kan het wel iets lastiger zijn om de camera in te stellen. Omdat ik nog geen camerahandschoenen heb gevonden die bestand zijn tegen -30°C, trek ik mijn dikkere handschoenen vaak even uit als ik de instellingen wil wijzigen. Die kleinere knoppen zijn dan ook niet echt van invloed geweest op mijn opnamen.

Een OM System-vertegenwoordiger vertelde me dat kleinere knoppen de weerbestendigheid vergroten. Olympus is er tot mijn verbazing dus weer in geslaagd om de weerbestendigheid van hun behuizing te verbeteren! De OM-1 heeft een IP53-classificatie. Dat is hoger dan de IPX1-classificatie van de Mark III. Deze camera is nog stof-, spatwater- en vorstbestendiger. Die vorstbestendigheid heb ik in de praktijk mogen ervaren. Zelfs urenlang gebruik onder de meest extreem koude omstandigheden vormt geen enkel probleem. Ik hield het in ieder geval minder lang vol.

Ik ben vooral ook altijd erg te spreken over de kracht van mijn Olympus-uitrusting. Licht genoeg om de hele dag zonder statief foto’s te maken en bestand tegen vrijwel alle weersomstandigheden, ook temperaturen onder nul.

Het zal mensen die een upgrade overwegen naar de OM-1 wellicht direct opvallen dat er een andere batterij wordt gebruikt. Die nieuwe BLX-1-batterij, die iets groter is dan de oude batterijen, blijkt verrassend lang mee te gaan. Ik gebruik momenteel slechts één batterij en die is bij lange na niet leeg na een hele dag fotograferen in de kou. Na drie uur fotograferen tijdens een zeer koude nacht met temperaturen van -28°C, bleek de batterij nog steeds een vermogen te hebben van 72%. De batterij is goed voor 520 opnamen, dat zijn er 420 voor de E-M1 Mark III. Dit zijn de officiële cijfers, maar de batterij heeft tijdens een aantal opnamesessies met meer dan duizend opgeslagen afbeeldingen al bewezen nog veel meer aan te kunnen. De camera wordt geleverd met een USB-oplaadkabel en kan tijdens het opladen gewoon worden gebruikt. Dat is een aangename verbetering, want zo kan ik tijdens het opladen mijn camera toch volledig blijven gebruiken.

De OM-1 beschikt daarnaast over een nieuwe batterijgrip. De HLD-10 biedt ruimte voor een extra batterij, de joystick, AF-ON-, ISO- en belichtingscompensatieknoppen samen met de regelaars en ontspanner. Dit komt bijzonder van pas bij het fotograferen van dieren.

Eerste opnamen

Oké! De batterij is opgeladen, de geheugenkaarten zijn geformatteerd. Het is tijd om te gaan fotograferen. Voor mijn eerste test besloot ik om een kleine vuurtoren op te zoeken, op 30 minuten afstand van mijn woonplaats. Ik hoopte op een kleurrijke zonsondergang, maar ik werd getrakteerd op een heldere hemel. Tja, dan maar zo. Ik wilde tenslotte alleen maar zien welke mogelijkheden de camera heeft.

Tijdens dit eerste uitstapje wist ik nog niets over het binnenwerk van de camera, maar ik houd als voormalig natuurkundeleraar wel van een uitdaging. De nieuwe elektronische zoeker was mijn eerste ontdekking. En die is echt fantastisch! Om de compositie in mijn foto’s te bepalen, gebruik ik bij voorkeur de elektronische zoeker en niet het lcd-scherm. De OM-1 beschikt over een geweldige nieuwe elektronische zoeker met een oledscherm goed voor 5.760k pixels. Dit is een resolutie die twee keer zo hoog is als die van de E-M1 Mark III en de E-M1X. Het beeld is zichtbaar helderder en realistischer bij het bepalen van de compositie en het bekijken van de opnamen. Ook de indeling wijkt af van die van de E-M1 Mark III. De hoofdinstellingen worden aan de onderkant van het beeld weergegeven en niet boven op de opname die wordt gemaakt. Het histogram bevindt zich nu links bovenaan de zoeker en de niveaus worden centraal in het beeld getoond. Net zoals bij andere modellen, kunnen met de knop ‘Info’ de vier bekende weergaveopties worden bekeken: alleen beeld, hoofdinstellingen, instellingen en histogram, instellingen en niveaus.

Ook het 3” lcd-scherm aan de achterkant biedt een betere resolutie: 1.620K pixels versus 1.040K. De indeling wijkt iets af van die van de elektronische zoeker, maar verschaft dezelfde belangrijke informatie.

De nieuwe elektronische zoeker is echt opvallend zuiver en helder en de resolutie is twee keer zo hoog als die van de E-M1 Mark III en E-M1X.

Bij mijn eerste opname heb ik zonder statief en met behulp van bracketing een foto gemaakt van de vuurtoren, met zonnestralen die door het ijs schenen. Mijn volgende ontdekking was de verwerkingssnelheid. Het focusstapelingsproces is bijzonder snel. Veel sneller dan bij vorige modellen. Daar kom ik later nog op terug.

Na een reeks opnamen te hebben gemaakt van de vuurtoren besloot ik tot ruim na zonsondergang foto’s te blijven maken. Ik maak veel foto’s bij weinig licht en ik wilde graag weten hoe deze opnamen uit zouden pakken. Ik bekijk mijn beelden bij voorkeur via de zoeker en niet via het lcd-scherm en ik was na één blik al onder de indruk. De echte beoordeling van de beeldkwaliteit moest echter wachten tot ik thuis was.

Ik heb Starry Sky AF gebruikt om de sterren scherp in beeld te krijgen en heb daarna het ijs op de voorgrond met een tweede opname vastgelegd.

Het binnenwerk

Ik was erg onder de indruk van de beeldkwaliteit na een nadere inspectie van de eerste geüploade beelden. De foto’s waren ongelooflijk scherp en de kleurtonen waren uitstekend. Vrijwel geen ruis, ook niet in de foto’s die tijdens het blauwe uur waren genomen met gemiddelde ISO-waarden. Ik controleerde de grootte van de afbeelding en zag dat dit 20 MP was. De OM-1 heeft me niet teleurgesteld na enkele dagen gebruik en het vergaren van meer kennis over de camera. Dit is een volledig nieuwe sensor met ongelooflijk krachtige verwerkingsmogelijkheden. Ik moet ook niet vergeten dat ik regelmatig beelden afdruk voor mijn klanten in formaten tot 90 x 120 en soms zelfs groter. Als ik die eerste paar foto’s zou afdrukken, dan zou het resultaat ongetwijfeld sensationeel zijn.

Laten we het binnenwerk van de nieuwe OM-1 eens bekijken.

1. Sensor – De OM-1 heeft een nieuwe 20 MP Cross Quad Pixel AF Stacked BSI CMOS Sensor, dat is een behoorlijke mond vol. Het gaat hier om een achterverlichte sensor die voor een veel betere ruisonderdrukking zorgt - de ruisreductie is twee stops beter dan die van de E-M1 Mark III en het dynamische bereik is met één stop verbeterd. De OM-1 biedt zodoende een groter ISO-bereik van 200 tot 25 600 met een uitgebreid bereik van 102 400.
2. Processor – De OM-1 is uitgerust met de nieuwe TruePic X-processor. De snelheid van de processor is behoorlijk indrukwekkend. Olympus is een voorloper op het gebied van computationele fotografie, maar de foto moet in dat geval altijd na de opname worden verwerkt. Bij het testen van focusstapeling, LiveND en de functie voor hoge resoluties blijkt dat de verwerkingssnelheid aanzienlijk sneller is dan die van de E-M1 Mark III. Bij een een-op-eenvergelijking kost het de E-M1 Mark III bijvoorbeeld 20 seconden om het beeld op hoge resolutie te verwerken. De OM-1 doet hier slechts vijf seconden over, dat is vier keer zo snel! Het komt heel vaak voor dat ik tijdens een zonsondergang de hoge resolutie niet gebruik omdat het te lang duurt. Het licht verandert dan te snel. Dat is voor de OM-1 een veel minder groot probleem.
3. Autofocus – Automatisch scherpstellen is door de nieuwe sensor en processor ook merkbaar verbeterd. De Cross Quad Pixel AF zorgt nu voor 100% AF-dekking in het kader met in totaal 1053 AF-punten met fasedetectie. U leest het goed: meer dan 1000 focuspunten die het gehele kader bestrijken! Automatisch scherpstellen verloopt sneller en nauwkeuriger, maar het is met zo veel focuspunten wel belangrijk om de beste optie te selecteren voor het betreffende onderwerp. De scherpstelpatronen zijn vergelijkbaar met wat Olympus-gebruikers gewend zijn, maar het enkelvoudige punt is veel kleiner. Zelfs dat ‘enkelvoudige punt’ omvat echter weer vier scherpstelpunten. Gebruikers kunnen ook diverse aangepaste scherpstelpatronen instellen.

De OM-1 heeft 1053 focuspunten die 100% van de nieuwe sensor bestrijken.

4. Sequentiële opnamen – Met de OM-1 kunnen met de elektronische ontspanner 50 bps in C-AF en 120 bps in S-AF worden vastgelegd. De nieuwe elektronische zoeker voorkomt black-outs tijdens opnamen op hoge snelheid. Het menu bevat daarnaast nu geen twee maar drie ProCapture-opties en u kunt voordat u de ontspanner indrukt maximaal 70 kaders vastleggen en niet slechts 35 zoals met de E-M1 Mark III.

Een facelift

Ik ben altijd al blij geweest met het 'Super Control Panel’, het uitgebreide bedieningspaneel op de camera’s van Olympus. Ik kan daarmee vrijwel alle instellingen bekijken en aanpassen zonder in het menu te hoeven duiken. Het nieuwe Super Control Panel is strakker en overzichtelijker vormgegeven en biedt toch nog steeds toegang tot veel van de belangrijkste instellingen.

De E-M1 Mark III was de eerste met een simpelere uitvoering van het Super Control Panel. Dit uitgebreide bedieningspaneel is niet helemaal hetzelfde op de OM-1, maar oogt wel strakker en overzichtelijker. Aanraakbediening is bovendien een stuk eenvoudiger.

Ober, ik wil graag een ander menu!

Nu we het toch over facelifts hebben, de OM-1 heeft een nieuw menusysteem. Joepie! Het nieuwe menu oogt gelikter en is veel intuïtiever. Het lijkt in eerste instantie misschien alsof de ontwerpers simpelweg van een verticaal menu zijn overgestapt op een horizontaal menu en her en der wat kleur hebben toegevoegd. Maar er is veel meer veranderd. Er zijn veel items verplaatst naar logischere locaties in het menu. Camera 2 wordt nu bijvoorbeeld uitsluitend gebruikt voor computationele fotografie.

Ook de navigatie in het menu is veranderd. Na het indrukken van de menuknop, kunt u met de voorste regelaar wisselen tussen de opties in het menu en met de achterste regelaar kunt u binnen de opties van pagina naar pagina navigeren. De afzonderlijke items op een pagina worden met de pijl geselecteerd en kunnen vervolgens met de knop OK worden geactiveerd. De navigatie is vrij intuïtief, alhoewel mijn spieren blijkbaar hun eigen geheugen hebben. In eerdere versies moest de rechter pijltoets worden ingedrukt om een menu-item te openen. Nu kan ik met de knop OK steeds meer informatie oproepen en dat is eigenlijk heel logisch. Het heeft me enkele dagen gekost om eraan te wennen, maar ik moet toegeven dat de indeling veel prettiger is dan die op oudere modellen.

De navigatie door het menu op de OM-1 is heel eenvoudig en is intuïtiever. Ik ben uiteraard vooral fan van het aanpasbare ‘Mijn menu’ waar ik de functies kan plaatsen die ik vaak gebruik.

Een andere fijn kenmerk van de OM-1 is dat bepaalde menuopties rechtstreeks met diverse functieknoppen kunnen worden geopend. Ik maak bijvoorbeeld veel gebruik van focusstapeling en ik heb de AEL voor die functie opnieuw ingesteld. Zo kan ik met die knop de functie in- en uitschakelen en kan ik snel wijzigingen in het menu voor focusstapeling doorvoeren door de knop twee seconden ingedrukt te houden. Dat is een aangename verandering.

Computationele fotografie

Ik weet nog wel dat Live Composite voor het eerst werd geïntroduceerd op de E-M1. Ik vond het meer een gimmick dan een nuttige toevoeging. Nou, ik zat er behoorlijk naast. Olympus is een pionier geweest op het gebied van computationele fotografie zodat wij de wereld anders kunnen zien dan met andere camera’s. Deze functies zijn op meerdere manieren verbeterd.

1. LiveND – De LiveND-functie is van oorspronkelijk vijf stops op de E-M1 Mark III uitgebreid naar zes stops (ND64).

2. Live Composite – De Live Comp-functie kan nu zonder statief worden gebruikt. Ik ga dit niet uittesten tijdens urenlange star trail-opnamen van sterren, maar het vastleggen van vuurwerk, bliksemschichten of verkeerslichten zou goed mogelijk moeten zijn zonder statief. Belangrijker voor mij is dat het ISO-bereik van een bovengrens van 1600 bij eerdere modellen is uitgebreid naar 6400.
3. Focusstapeling/bracketing – Focusstapeling of -bracketing is hetzelfde gebleven. De bovengrens is nog steeds respectievelijk 15 en 999 opnamen. Het feit dat de scherpstelpunten 100% dekking bieden is weliswaar niet direct gerelateerd aan deze functie, maar de functie zal in veel gevallen wel gebruiksvriendelijker zijn.
4. Opnamen met een hoge resolutie – Het gebruik van de functie voor opnamen met een hoge resolutie is een stuk eenvoudiger. De video-opnameknop kan nu bij het maken van foto’s worden gebruikt om beelden met een hoge resolutie vast te leggen. Ik ben als landschapsfotograaf erg te spreken over hoe snel deze modus kan worden in- en uitgeschakeld. Er zijn ook enkele andere opties toegevoegd. Opnamen met een hoge resolutie die zonder statief worden genomen, kunnen nu ook worden vastgelegd op 25 of 50 MP + RAW. Dit blijft 80 MP voor statiefopnamen met een hoge resolutie, maar nu ook met de optie om te kiezen voor 25 of 500 MP. Het is ook erg fijn dat er een vertragingsoptie is toegevoegd. Tijdens opnamen zonder statief kan een wachttijd van 1/8 s, 1/4 s, 1/2 s of 1 s worden ingesteld. Die vertraging kan met statief zelfs oplopen tot maximaal 30 s. Druk de opnameknop in en draai aan een van de regelaars om snel te wisselen tussen de modus voor opnamen met of zonder statief. Het menu voor opnamen met een hoge resolutie verschijnt en u kunt uw instellingen snel wijzigen.

Voor alle functies geldt dat de verwerkingssnelheid is verbeterd. Volgens OM System is de verwerkingssnelheid bij opnamen met een hoge resolutie bijvoorbeeld tweeënhalf keer zo snel als die van de E-M1 Mark III. Mijn ervaring is echter dat het nog sneller is dan dat.

Een zonder statief genomen foto met een hoge resolutie. Dankzij de snellere TruePic X-processor zijn de wachttijden tussen de opnamen korter. Dit kan van groot belang zijn als het licht snel verandert.

Onderwerpdetectie

Ik was vooral benieuwd of de OM-1 zou worden uitgebreid met een functie voor slimme onderwerpdetectie. Ik ben een fervent gebruiker van de functie voor het detecteren en volgen van vogels op de E-M1X en ik ben erg blij dat deze optie nu ook aan de OM-1 is toegevoegd. Maar er is nog meer! Naast treinen, vliegtuigen, auto’s en vogels, is het nu ook mogelijk om dieren te detecteren en vooral katten en honden. Ik fotografeer zo nu en dan ook dieren en ik hoopte dat de detectiefunctie voor meer beesten zou werken. Ik heb echter uit betrouwbare bron vernomen dat de optie ontzettend goed werkt voor vossen, wolven en zelfs elanden.

Ik heb tijdens het testen van de camera niet veel kansen gehad om dieren te fotograferen. Ik heb wat vogels gefotografeerd (dit werkte erg goed, zelfs beter dan met de E-M1X), maar ik was vooral onder de indruk toen ik de functie uitprobeerde op mijn husky. Hij heet Squish en hij kan ongelooflijk hard rennen! Terwijl ik mijn vinger op de ontspanner hield, kwam hij vanaf een afstand van 100 meter op mij afgerend. Ik overdrijf niet als ik zeg dat bijna 100% van de opnamen haarscherp was. Ik heb zowel de mechanische als de elektronische ontspanner gebruikt en de resultaten waren even goed. Wellicht dat er mensen zijn die nu denken: maar, het was maar een hond. Nou, als er een ander dier met diezelfde snelheid op me komt afgestormd dan laat ik mijn camera vallen en zoek ik snel een veilige plek op! Ik sta nu al te popelen om de camera in de lente te gebruiken als er vossenwelpjes zijn.

Laatste opmerkingen en opnamen

De OM-1-camera is momenteel het paradepaardje voor het nieuwe bedrijf. Ik houd me al bijna net zolang met fotografie bezig als dat de oorspronkelijke OM-1 bestaat. In 1976 kocht ik op twaalfjarige leeftijd mijn eerste OM-1 en ik maak sindsdien nog steeds foto’s met Olympus-apparatuur.

Op het moment van schrijven had ik de nieuwe OM-1 drie weken in gebruik. Het heeft mijn liefde voor het vak echt nieuw leven ingeblazen. Een goede fotograaf heeft meer nodig dan alleen een camera, maar het is wel zo dat betere tools doorgaans betere creatieve resultaten opleveren en dat geldt ook voor fotograferen. En deze camera heeft me getrakteerd op geweldige resultaten. De OM-1 heeft mijn verwachtingen overtroffen, van ongelooflijke beeldkwaliteit tot een nieuwe elektronische zoeker en van razendsnelle autofocus tot verbeterde verwerkingssnelheid.

Panorama-opname in drie delen

Uitgelichte producten:

• OM-SYSTEM OM-1

Persoonlijke informatie

Meer informatie over Peter Baumgarten