FOTOGRAFOWANIE MOTYLI – WSKAZÓWKI

Tom i ja uwielbiamy fotografować „trzepoczące kwiaty”, czyli po prostu motyle. Tak, motyle są niczym kwiaty zdolne do samodzielnego lotu.

Z Tomem zbliżyły nas fotograficzne zainteresowania. Oboje kochamy fotografię przyrodniczą we wszystkich jej aspektach i wiedziemy życie fotograficznych nomadów, kierowani uczuciem, które można porównać do „zugunruhe” — migracyjnego niepokoju doświadczanego przez ptaki i inne zwierzęta, który popycha je do wędrówki, gdy są ku temu właściwe warunki. „Zugunruhe”, ale także „FOMO” (fear of missing out — obawa przed tym, że coś nas ominie), inspirują nas do podróży w miejsca, w których zakwitają kwiaty i gromadzą się ptaki.

Gdzie można spotkać motyle?

1. W miejscowych parkach.
2. We własnym ogrodzie! Zwłaszcza jeśli nie używamy pestycydów, a jeszcze lepiej — gdy nasz ogród spełnia warunki naturalnego habitatu i ma stosowny certyfikat ekologiczny.
3. W ogrodach zoologicznych, które często organizują motylarnie lub warsztaty obserwacyjne.
4. Butterfly Conservancies

Czym są motyle?

Według Wikipedii Lepidoptera (/ˌlɛpɪˈdɒptərə/ LEP-ih-DOP-tər-ə) to rząd owadów, do którego należy około 180 000 gatunków, z czego około 10–20% to motyle dzienne, a pozostałe to ćmy. Większość latających motyli porusza się z prędkością około 8 km/h. Jednak najszybsze (niektóre powszelatkowate) osiągają prędkość około 45 km/h lub nawet większą.

Lepidos to greckie słowo oznaczające „łuski”, a ptera oznacza „skrzydło” — motyle inaczej nazywa się łuskoskrzydłymi. Motyle to piękne, latające owady z dużymi, łuskowatymi skrzydłami (takie skrzydła mają wyłącznie ćmy i motyle dzienne). Tak jak wszystkie owady, mają sześć nóg ze stawami, głowę, tułów i odwłok, parę czułków, oczy złożone i egzoszkielet.

Pomarańczowo-czarny motyl monarcha to gatunek, który stał się charakterystycznym symbolem świata motyli, podobnie jak czerwonooka zielona żabka drzewna jest symbolem lasów deszczowych.

Z kolei limonkowa księżycówka amerykańska, z łukowatymi tylnymi częściami skrzydeł, jest najbardziej znaną, choć nie najliczniej występującą ćmą.

Ciekawostka: Księżycówka amerykańska (podobnie jak wiele innych gatunków ciem) nie ma aparatu gębowego, ponieważ jej skrzydlata forma żyje krótko — tylko przez czas potrzebny na znalezienie partnera. Nie odczuwa głodu, a osobniki męskie podążają trasą wyznaczoną przez niewidoczne cząstki feromonów (pokonując niekiedy nawet ponad dziesięć kilometrów), by znaleźć samicę. Płeć ćmy można określić na podstawie wielkości czułków, ponieważ samce mają znacznie większe i wyeksponowane czułki. Jako że większość ciem nie ma aparatu gębowego, a wiele z nich to owady aktywne nocą, ich ciała są większe, by mogły zmagazynować więcej energii.

Motyle mają także ssawkę (inaczej trąbkę — elastyczną, wydłużoną część aparatu gębowego w formie rurki podobnej do słomki), za pomocą której mogą pobierać słodki nektar z kwiatów.

WSKAZÓWKA: Niespieszna, uważna obserwacja „tego, co niedostrzegalne” — w tym przypadku ssawki motyla — może dostarczyć niezwykłych wrażeń. Współczesne obiektywy, gdy fotografujemy z bliska lub rejestrujemy wiele klatek na sekundę, stwarzają ku temu doskonałe warunki. U owada, który dopiero przemienił się z poczwarki w motyla, ssawka nie jest jeszcze w pełni wykształcona. W rzeczywistości ssawka jest podzielona na dwie części, a motyl musi ją wielokrotnie zwijać i rozwijać, dopóki te części się nie połączą, niczym zamek błyskawiczny.

WSKAZÓWKA: Należy zacząć od znalezienia dobrego tła (czasem jeszcze przed spotkaniem owada, który będzie bohaterem zdjęcia)

• Najlepsze jest tło, które nie odwraca uwagi od obiektu. Zieleń zawsze się sprawdza, ale świetnym tłem mogą być także kolory z przeciwnej strony koła barw.
• Jeśli kwiat, na którym będziemy fotografować owada, jest posadzony w donicy, można przenieść go w miejsce z przyjemniejszym tłem lub tam, gdzie obiekty w tle będą bardziej oddalone.
• Jeśli kwiat wyrasta prosto z ziemi, można posadzić coś kolorowego w donicy i ustawić tę donicę w tle właściwej rośliny, jako „przenośne tło”.
• Błękitne niebo może być znakomitym tłem, a żeby ułatwić sobie komponowanie kadru, można wykorzystać ekran LCD zamontowany na przegubie.
• Nawet białe niebo nadaje się na tło i pozwala pokusić się o efekt sylwetki. Również w tym przypadku można do komponowania zdjęcia wykorzystać ekran LCD na przegubie.

Wybór dobrego tła jest bardzo ważny dla końcowego efektu na zdjęciu. Warto bez pośpiechu poszukać przyjemnego miejsca, które nie będzie odwracać uwagi od głównego obiektu. Zdarza się, że najpierw znajduję takie idealne tło, a dopiero potem cierpliwie czekam na motyla.

WSKAZÓWKA: Motyla najlepiej fotografować z poziomu jego oczu.

Czasami oznacza to, że trzeba położyć się na ziemi, tak jak Tom, który fotografował te okazy Papilio glaucus pobierające sole i aminokwasy z drogi.

Ten sam efekt można osiągnąć, używając rozkładanego ekranu LCD na przegubie, leżąc na ziemi lub sadząc kwiaty w skrzynkach ustawionych na większej wysokości.

WSKAZÓWKA: Do fotografowania motyli najlepszy jest ten sprzęt, który akurat mamy ze sobą.

Motyle jak najbardziej można fotografować, trzymając aparat w dłoniach, jeśli jednak zamierzamy używać statywu, bardzo może przydać się szyna nastawcza, która pozwala na przemieszczanie aparatu na niewielką odległość w przód, w tył, w lewo lub w prawo bez przestawiania statywu.

Oto cztery obiektywy, których NAJCZĘŚCIEJ używam do fotografowania motyli dziennych, ciem, ważek i gąsienic. W istocie zdarzało mi się jednak fotografować motyle za pomocą wielu innych obiektywów, które miałam akurat w torbie. Dlaczego? Właśnie dlatego, że były pod ręką — i choć zamierzałam fotografować nimi coś innego, akurat w pobliżu przelatywał motyl.

Fotografowałam motyle za pomocą wielu różnych aparatów Olympus/OM SYSTEM. Były to modele: Olympus OM-D E-M1 Mark II, Olympus OM-D E-M1 Mark III, Olympus OM-D E-M5 Mark II, Olympus OM-D E-M5 Mark III, OLYMPUS OM-D E-M1X, OM SYSTEM OM-5 i OM SYSTEM OM-1. W przypadku niektórych obiektów, takich jak ptaki, czy fotografii nocnej aparat o określonej specyfikacji lub wyposażony w określone funkcje obliczeniowe ma istotny wpływ na to, ile spośród wykonanych zdjęć będzie faktycznie udanych. Motyle potrzebują raczej cierpliwości, a nie „technologii”, dlatego do ich fotografowania najlepszy będzie prawdopodobnie ten aparat Olympus/OM SYSTEM, który już posiadamy.

Fotografowałam motyle za pomocą wielu różnych obiektywów Olympus/OM SYSTEM. Najczęściej były to modele: M.Zuiko Digital ED 90mm F3.5 Macro IS PRO, M.Zuiko Digital ED 40-150mm F2.8 PRO, M.Zuiko Digital ED 12-100mm F4 IS PRO, M.Zuiko Digital ED 60mm F2.8 Macro.

A czasami także: M.Zuiko Digital ED 150-400mm F4.5 TC1,25X IS PRO (pozwala uzyskać świetny efekt bokeh, a jego minimalna odległość ostrzenia to ok. 130 cm), M.Zuiko Digital ED 300mm F4 IS PRO, M.Zuiko Digital ED 100-400mm F5-6.3 IS.

Obecnie, jeśli wychodzę w plener z zamiarem fotografowania motyli, zakładam obiektyw OM SYSTEM M.Zuiko Digital ED 90mm F3.5 Macro IS PRO na korpus OM SYSTEM OM-1.

Dlaczego? Poniżej opisuję trzy główne powody, ale w istocie motyle są bardzo fotogeniczne i, tak jak wcześniej wspomniałam, można je fotografować wieloma różnymi aparatami i obiektywami Olympus/OM SYSTEM.

Który obiektyw jest najlepszy do motyli?

Ten, który akurat mamy przy sobie!

1. Bardzo cenię sobie zasięg mojego obiektywu 90mm, ponieważ jego ekwiwalent ogniskowej wynosi 180mm, a to oznacza, że mogę zachować większą odległość od obiektu i nie płoszę go, co mogłoby się zdarzyć, gdybym używała obiektywu z krótszą ogniskową.

2. Obiektyw macro 90mm lubię także za przełącznik ogranicznika ostrości, umieszczony bardzo poręcznie na tubusie obiektywu. Gdy fotografuję, często chcę przedstawić cały obiekt, jego „esencję”, w naturalnym środowisku, ale jednocześnie zależy mi na pokazaniu szczegółów. Przemyślany przełącznik ogranicznika ostrości pozwala mi bez problemu sfotografować całego bohatera, a później skupić się na detalach. Lokalizacja przełącznika ogranicznika ostrości i jego intuicyjność sprawiają, że bez odrywania wzroku od aparatu jednym ruchem palca mogę przejść do zbliżenia w trybie supermacro.
3. Uwielbiam także to, że wystarczy wcisnąć sprzęgło, by szybko przejść do zoomu 1X lub 2X i ręcznie ustawić ostrość na obiekcie, a potem przełączyć sprzęgło z powrotem, jeśli będę potrzebować AF do użycia bracketingu ostrości lub focus stackingu. Fakt, że AF działa przy zoomie 2X (lub 2,8X z konwerterem MC14 albo 4X z konwerterem MC20) to kolejna fantastyczna zaleta tego obiektywu.

WSKAZÓWKA: Warto na chwilę pobawić się w zegar słoneczny i rzucić własny cień na fotografowany obiekt.

Sugeruję ustawienie się plecami do słońca (tak by cień rzucany przez nasze ciało był skierowany na obiekt, niczym „wskazówka” zegara słonecznego) — tak jak przy fotografowaniu ptaków. Światło padające z boku także będzie dobre, jeśli pod tym kątem uzyskamy akurat lepsze tło. W przypadku niektórych zdjęć sprawdza się także fotografowanie pod światło, efekt sylwetki lub światło konturowe. Skrzydła wielu motyli są częściowo przezroczyste, co możemy wyeksponować na zdjęciu, fotografując pod światło.

WSKAZÓWKA: Czas poświęcony na obserwację i dobre poznanie bohatera nie będzie stracony!

Poczekajmy, aż coś się wydarzy! Nawet subtelna zmiana, np. kąta ustawienia ssawki, może mieć duży wpływ na kompozycję zdjęcia i atrakcyjność jego przekazu.

Różnica między tymi dwoma zdjęciami jest bardzo subtelna, ale to po lewej stronie ma lepszą kompozycję i robi silniejsze wrażenie. Większość z nas czyta od lewej do prawej, więc podążamy wzrokiem od lewej strony, potem w górę i wokół motyla, do jego ssawki, która prowadzi nas z powrotem do sceny. Na zdjęciu po lewej, bez krzywizny ssawki, prowadzimy obserwatora do czułków i dalej poza kadr!

WSKAZÓWKA: Używajmy filtra polaryzacyjnego

Jeśli tylko oświetlenie jest wystarczające, należy używać filtra polaryzacyjnego. Warto zainwestować w dobrej jakości filtry polaryzacyjne. A jeśli stać nas tylko na jeden filtr dobrej jakości, wybieramy ten w rozmiarze największego obiektywu i dokupujemy kilka niedrogich pierścieni redukcyjnych. Na przykład obiektyw M.Zuiko Digital ED 300mm F4 IS PRO ma przedni element o rozmiarze 77 mm; można kupić do niego filtr polaryzacyjny 77 mm, a oprócz tego kilka filtrów redukcyjnych do obiektywów 72 mm, 62 mm itd.

Polaryzatory sprawiają, że zdjęcie jest bardziej wysycone, zwłaszcza gdy przedstawia liście (oraz niebo i wodę), a ponadto pomagają w wyeliminowaniu jasnych obszarów, które odwracałyby uwagę obserwatora od obiektu.

Wskazówki dotyczące kompozycji

• W jakiej pozycji powinno się fotografować motyla? Z rozpostartymi skrzydłami? Ze złożonymi skrzydłami? Od strony głowy? Z profilu? Odpowiedź brzmi: w każdej z tych pozycji! Każda z nich daje szansę na udane zdjęcie. Decydując się na zdjęcie z profilu, należy ustawić matrycę aparatu możliwie równolegle do skrzydła, ponieważ takie ustawienie zwiększy głębię ostrości.
• Lepiej nie umieszczać obiektu dokładnie pośrodku kadru. Warto pozostawić przestrzeń negatywną po jednej stronie i zastosować albo „współczynnik Fibonacciego”, albo „zasadę trójpodziału”. Patrząc przez celownik lub na wyświetlacz LCD, wyobraźmy sobie, że na kadr jest nałożona kratka jak do gry w kółko i krzyżyk, i starajmy się umieścić obiekt w jednym z czterech „mocnych punktów”. W aparacie Olympus lub OM SYSTEM można włączyć wyświetlanie siatki, aby sobie pomóc. Ja mam ją włączoną w kolorze czerwonym.
• Eksperymentujmy z kompozycjami pionowymi i poziomymi.
• Warto dokładnie przyjrzeć się brzegom zdjęcia i upewnić się, że w narożnikach nie ma niczego, co odwracałoby uwagę od głównego obiektu.
• Kompozycję należy budować na podstawie linii wiodącej, interesującego punktu, wzorów/tekstur lub tak, by zdjęcie odczytywało się naturalnie od lewej do prawej strony.
• Aby zdjęcie silniej przemawiało do obserwatora lub opowiadało własną historię, powinno skłaniać do „czytania go” od lewej do prawej strony.

Ustawienia aparatu

• Należy ustalić tempo i rytm ruchu motyla, a następnie dobrać do nich czas otwarcia migawki. By sfotografować motyla pobierającego pyłek z kwiatu, na ogół wystarczy czas 1/100, ale gdy „polujemy” na lecącego motyla, lepiej ustawić czas otwarcia migawki równy 1/1000, 1/2000 lub jeszcze krótszy.
• Najlepiej sprawdza się tryb ręczny, ponieważ daje kontrolę zarówno nad czasem otwarcia migawki, jak i nad przysłoną.
• Tryb priorytetu przysłony umożliwi sterowanie przysłoną dla uzyskania właściwego tła i głębi ostrości samego motyla.
• Tryb priorytetu migawki pozwoli wybrać czas otwarcia migawki, np. 1/1000 sekundy, i ustali najlepsze ustawienie przysłony na podstawie trójkąta ekspozycji. Może to być przydatne pod koniec dnia, gdy szybko się ściemnia, ale w słoneczne południe lub popołudnie priorytet dla czasu migawki będzie uciążliwy, ponieważ nie pozwoli wybrać przysłony i prawdopodobnie tło będzie odwracało uwagę od obiektu.
• Należy korzystać z histogramu — ja zawsze obserwuję go na żywo, więc zanim zrobię zdjęcie, mogę w razie potrzeby dokonać korekt. Stosujmy technikę ETTR (przesunięcie ekspozycji w prawo na histogramie), ale unikajmy obszarów prześwietlonych i niezawierających szczegółów.

WSKAZÓWKA: Matrycę aparatu należy w miarę możliwości ustawić równolegle do płaszczyzny motyla — zdecydowanie zwiększy to głębię ostrości.

Na głębię ostrości wpływają:

• Płaszczyzna ogniskowania — gdy tylna powierzchnia aparatu jest nachylona i ustawiamy ostrość na określonym punkcie, płaszczyzna ogniskowania będzie ustawiona pod tym samym kątem, co tylna powierzchnia aparatu.
• Odległość aparat-obiekt — im bliżej obiektu, tym mniejsza głębia ostrości.

Powiększenie. Dla zainteresowanych technikaliami “The subject magnification has more impact on the DoF than the aperture. The DoF varies with the square of the magnification, and proportionally with the aperture”

• Ogniskowa — obiektyw szerokokątny zapewnia bardzo dużą głębię ostrości, a teleobiektyw bardzo małą.
• Przysłona — przy szeroko otwartej przysłonie głębia ostrości jest bardzo mała; gdy przysłona jest przymknięta, uzyskujemy bardzo dużą głębię ostrości.

WSKAZÓWKA: Warto zainteresować się koncepcją Wabi Sabi: znajdowaniem piękna w niedoskonałościach. W miarę, jak motyl się starzeje, kolory jego skrzydeł blakną, a ich brzegi stają się poszarpane. Wabi Sabi to japońska koncepcja piękna i estetyki. To podejście do życia polegające na poszukiwaniu piękna w jego niedoskonałościach i spokojnej akceptacji naturalnego cyklu wzrostu i starzenia się. Osoba kierująca się w życiu Wabi Sabi patrzy na świat nie tylko rozumem, lecz także sercem. Wabi Sabi to pochwała piękna, które oddaje prawdziwą naturę rzeczy. Dla lasu i jego mieszkańców nie ma znaczenia nasza fryzura. Nasz awans w pracy nie porusza gór. Rzeka płynie niezależnie od naszej liczby followersów, naszego majątku lub towarzyskiej popularności. Kwiaty zakwitają, wykazując całkowitą obojętność na nasze życiowe sukcesy i niepowodzenia. Natura po prostu jest i zaprasza do siebie każdego takim, jaki jest.

„Czy na rośliny kwitnące wiosną powinniśmy zwracać uwagę tylko wtedy, gdy są w pełni ukwiecone, a na księżyc tylko wtedy, gdy niebo jest bezchmurne? Piękno przejawia się nie tylko w tym, co oczywiste, idealne i radosne”.

Kocham te starzejące się, zmęczone życiem motyle z poszarpanymi skrzydłami, tak samo jak kocham zmarszczki od śmiechu i trosk na twarzach ludzi. A na przykład Caligo memnon i niebieskie Morpho menelaus w pełni ujawniają swoje wewnętrzne piękno dopiero pod koniec życia, gdy po ich skrzydłach widać, że wiele już przeszły.

WSKAZÓWKA: Lampa błyskowa bardzo się przydaje!

• Lampa błyskowa pozwala na korzystanie z krótszych czasów otwarcia migawki i uzyskanie efektu stopklatki (w trakcie lotu motyla lub wywołanego powiewem ruchu kwiatu, na którym siedzi motyl).
• Chętnie korzystam z błysku dopełniającego, który oświetla mój obiekt, ale unikam kompozycji z czarnym tłem. Preferuję tła zielone lub kolorowe.
• Lampy błyskowej można jednak użyć, by wyeksponować obiekt na czarnym tle. Aby uzyskać ten efekt, wyłączam lampę błyskową, wybieram ustawienia, przy których kadr staje się czarny, po czym włączam lampę błyskową (używam trybu ręcznego lub Manual FP do oświetlenia obiektu). Dla tych czytelników, których interesują szczegóły techniczne, mam wyjaśnienie: jest to możliwe ponieważ „natężenie światła lampy błyskowej spada proporcjonalnie do kwadratu odległości od źródła. Ta zależność wyjaśnia wiele zjawisk, ale jest szczególnie przydatna dla fotografów, którym zależy na jasnym oświetleniu obiektu na ciemnym lub czarnym tle”. www.picturecorrect.com/photography-lighting-the-inverse-square-law
• Gdy używamy lampy błyskowej, zwykle jest to model Olympus FL-700WR z założonym dyfuzorem AKdiffuser.com. Mamy także Olympus STF-8 Twin MACRO FLASH. Oba modele są zabezpieczone przed warunkami atmosferycznymi (skutkami zanieczyszczenia pyłem, zachlapania i mrozu) i oba działają synchronicznie z korpusami Olympus i OM SYSTEM, co ułatwia korzystanie z funkcji focus stacking.

WSKAZÓWKA: Warto wypróbować bracketing ostrości lub focus stacking.

Wolę korzystać z funkcji focus stacking wbudowanej w aparat, ponieważ:

• Efekt mogę ocenić od razu, na wyświetlaczu z tyłu aparatu, i natychmiast wiem, czy ujęcie się udało, czy nie.
• Mogę zrobić zdjęcie z tłem, które nie będzie odwracać uwagi od obiektu, z przysłoną F3.5 lub F5, a jednocześnie mój obiekt wygląda tak, jak gdybym używała przysłony F11 lub F18 (lub wyższej liczby F, ponieważ często zdjęcie złożone techniką focus stacking ma większą głębię ostrości niż możliwa do uzyskania z jednej ekspozycji).
• Zwykle nie potrzebuję wartości większej niż 15, dlatego tylko około 2% zdjęć robię z użyciem bracketingu ostrości.
• Preferuję focus stacking bezpośrednio w aparacie, chyba że korzystam z bardzo dużego powiększenia i chcę, by cały owad lub inny obiekt był ostry, od przodu po sam tył.

• W fotografowaniu motyli bardzo pomaga wiedza na temat samych owadów, kwiatów na których żyją oraz zapylania. Chcąc mieć niemal pewność, że uda się spotkać aktywne motyle, wystarczy obserwować lubiane przez nie kwiaty (ale najpierw trzeba dowiedzieć się, o które kwiaty chodzi, i zaplanować taką obserwację). Wiedząc, na których kwiatach najchętniej przebywają interesujące nas owady, można właśnie od nich zacząć poszukiwania, zwłaszcza o poranku.
• Motyle dzienne i ćmy w swoim cyklu rozwoju przechodzą przemianę lub inaczej metamorfozę (od greckiego słowa oznaczającego transformację lub zmianę kształtu). Jaja składane są na roślinach. Niektóre jaja są tak małe, jak łebek szpilki. Następnie wylęgają się żarłoczne gąsienice (znacie książeczkę dla dzieci zatytułowaną „Bardzo głodna gąsienica”?). Taka gąsienica je, je, je i rośnie, nawet 100-krotnie, wielokrotnie przy tym liniejąc. W odpowiednim czasie gąsienica przestaje jeść, przyjmuje kształt „J” i staje się poczwarką, w której zachodzą ważne zmiany. Poczwarka przemienia się w dorosłego motyla. Podczas gdy zadaniem gąsienicy było jeść i rosnąć, życiową misją motyla jest rozmnażanie. Większość dorosłych osobników żyje tylko przez kilka tygodni (chociaż są takie, które migrują, i takie, które hibernują).
• Chcąc fotografować motyle, warto posadzić trochę roślin, tolerancyjnie traktować chwasty i zrezygnować z pestycydów. Nawet kilka doniczek z koprem włoskim i floksami przyciągnie fotogenicznych gości. Jak mówi przysłowie: „Nie uganiaj się za motylami, dbaj o swój ogród, a motyle same przylecą”. Kto faktycznie ma ogród, powinien dołączyć do akcji „Maj bez koszenia”, by pomóc zapylaczom we wczesnych miesiącach wiosny. A kto ogrodu nie posiada, niech zaangażuje się społecznie w promowanie „Maja bez koszenia” i zachęca sąsiadów, władze miasta itp. do pozostawiania pasów nieskoszonej zieleni, nawet niewielkich. Od 1976 roku straciliśmy 80% motyli.

Pośrodku u góry: gąsienica monarchy na trojeści

Po prawej u góry: trojeść, która wkrótce zacznie się wysiewać

Po lewej u dołu: koronka królowej Anny, czyli dzika marchew — jedna z wielu roślin, na której bytuje Papilio glaucus.

Pośrodku u dołu: gąsienica Papilio glaucus na koprze

Po prawej u dołu: gąsienica Papilio glaucus w zbliżeniu

Zachęcam, by odwiedzać lokalne parki, zwłaszcza wczesnym rankiem, gdy powietrze jest chłodniejsze, a na skrzydłach motyli może wciąż znajdować się rosa. Owocna może być także wizyta w rezerwacie motyli lub motylarni. Motyle są zmiennocieplne i potrzebują światła słonecznego do ogrzewania mięśni wykorzystywanych do latania. Można jednak z powodzeniem fotografować także w dni pochmurne. Sugeruję natomiast, by unikać dni wietrznych, ponieważ silny wiatr może znacznie utrudnić uzyskanie ostrych zdjęć. Motyle mogą latać tylko wtedy, gdy temperatura ich ciała przekracza 30 stopni Celsjusza. Motyle dzienne, gdy powietrze ma niższą temperaturę, wygrzewają się na słońcu, podczas gdy ćmy (zwykle aktywne nocą, więc pozbawione dostępu do słońca) aktywują mięśnie i rozgrzewają się dreszczami lub drganiami. Wiele ma także zbudowaną z włosków „izolację cieplną”, która zapobiega utracie ciepła.

Fotografowanie to wspaniała przygoda i mnóstwo frajdy, jednak pamiętajmy o szacunku dla przyrody. Żadne zdjęcie nie jest warte tego, by wywoływać wielki stres u fotografowanego stworzenia. „«Bardzo głodna gąsienica» to opowieść o nadziei. Młody czytelnik, podobnie jak mała gąsienica, dorośnie, rozwinie skrzydła i odleci ku przyszłości” — Eric Carle. Jak nauczyć się lepiej fotografować? To proste — wystarczy robić zdjęcia, brać udział w kursach i warsztatach. Czy tą drogą można zostać „najlepszym”, cokolwiek to znaczy? Kto to wie? Robiąc zdjęcia i wciąż się doskonaląc, a potem krytycznie oceniając swoje umiejętności, można z roku na rok być coraz lepszym. Zawsze możemy poprawić technikę. „A jeśli zmiana, której unikasz, to właśnie ta, która dodałaby Ci skrzydeł? Zachwycamy się pięknem motyli, ale rzadko doceniamy przemianę, która do tego piękna doprowadza” — Maya Angelou.

Wiele osób pyta mnie, co i dlaczego robimy, że w naszym ogrodzie jest tak wiele owadów i innych stworzeń. Nie używamy pestycydów, bierzemy udział w akcji „Maj bez koszenia”, sadzimy kwiaty, zioła, rośliny jednoroczne i wieloletnie (Tom co roku wykopuje całkiem sporo dołków), a nasz ogród ma certyfikat [National Wildlife Federation](https://www.nwf.org/CertifiedWildlifeHabitat)

W stanie Connecticut żyje 120 gatunków motyli, z czego 33 występują powszechnie. W Connecticut mamy także ponad 400 gatunków ciem, a wśród nich piękne okazy, takie jak księżycówka amerykańska, Callosamia promethea i ćmy zawisakowate, przypominające kolibry. Ćmy mają z reguły mniej wyraziste kolory, bardziej krępą budowę i „futro”, a odpoczywają z rozpostartymi skrzydłami, w odróżnieniu od bardziej kolorowych, szczuplejszych i gładszych motyli dziennych, które zwykle składają skrzydła po wylądowaniu.

„Utrzymywanie ogrodu-habitatu, który przyciąga ptaki, motyle i inne dzikie stworzenia z okolicy, daje mnóstwo radości, satysfakcji i jest bardzo korzystne dla przyrody. A przy tym łatwiejsze niż mogłoby się wydawać. Taki naturalny ogród powinien oferować swoim mieszkańcom:

1. Pożywienie: Rodzime rośliny są pożywieniem dla wielu gatunków. Karmniki mogą uzupełniać naturalne źródła pożywienia.
2. Wodę: wszystkie zwierzęta potrzebują wody, by przeżyć, a niektórym woda potrzebna jest także do kąpieli i rozmnażania.
3. Schronienie: zwierzęta potrzebują schronienia przed złą pogodą i drapieżnikami lub przeciwnie — miejsca, z którego będą polować na swoje ofiary.
4. Miejsce do opieki nad młodymi: zwierzęta potrzebują zasobów do rozmnażania oraz zapewnienia bezpieczeństwa i pożywienia młodym.
5. Naturalne warunki: ogród powinien być utrzymywany tak, by gleba, powietrze i woda pozostawały zdrowe i czyste.

Kilka słów ode mnie na pożegnanie… Wszędzie doszukuję się twarzy, kształtów i wzorów (pareidolia!), dlatego tak ucieszyłam się, widząc te motyle Papilio glaucus rzucające cienie w kształcie serc! EM1 Mark III i obiektyw Olympus M.Zuiko Digital ED 12-100mm F4 IS PRO 1/5000 F4 ISO 800

Motyle nagradzają cierpliwość. Fotografia to długa podróż. Nie trzeba się martwić, że początkowo tylko niewielki odsetek zdjęć naprawdę się udaje. W miarę nabywania wprawy będzie coraz lepiej. „Nikt nie rodzi się od razu motylem. Przemiana to proces” — Rupi Kaur. „Metamorfoza w motyla zawsze była dla artystów najważniejszym symbolem zmiany. Wyobraź sobie: jednego dnia jesteś gąsienicą, a nazajutrz motylem” — Louie Schwartzberg.

Prezentowane produkty

• OM SYSTEM OM-1
• M.Zuiko ED 90mm F3.5 Macro IS PRO
• M.Zuiko Digital ED 12-100mm F4.0 IS PRO
• M.Zuiko Digital ED 60mm F2.8 Macro
• M.Zuiko Digital ED 40-150mm F4.0-5.6 R
• M.Zuiko Digital ED 300mm F4.0 IS PRO